بررسی آلودگی سرب خاک ناشی از تردد وسایل نقلیه در محدودۀ پناهگاه حیات وحش قمیشلو

سرب به منزلۀ فلزی غیرضروری، منبع و منشأ سمیّت محیط زیست و انسان است. هدف از مطالعۀ حاضر تعیین غلظت سرب در غبار کف جاده و حاشیۀ اطراف در پناهگاه قمیشلو با مساحتی حدود 120 هزار هکتار است. این منطقه را چهار جاده در اطراف محصور کرده است. بار ترافیکی محور جنوبی 19000 - 3600 خودرو در روز گزارش شده است. در این منطقه، 12 نمونه غبار کف جاده و 72 نمونه خاک از فواصل 3، 20 و 50 متری از دو طرف جاده از عمق 5 سانتی متر سطحی جمع آوری شد. سرب نمونه ها با روش ایزو 11466 استخراج و با دستگاه جذب اتمی شعله ای اندازه گیری شد. غلظت سرب غبار کف جادۀ مناطق پرترافیک 28/109± 17/800 و مناطق کم ترافیک 28/71±28/582 میلی گرم بر کیلوگرم است. علاوه بر آن، آزمون تجزیۀ واریانس نشان داد اختلاف غلظت سرب در مناطق مختلف پر و کم ترافیک معنی دار است (005/0p:). نسبت متوسط غلظت سرب مناطق پرترافیک به کم ترافیک غبار، حاشیه های 3، 20 و 50 متری به ترتیب 37/1، 97/1، 42/1 و 40/1 به دست آمد. بنابراین، تردد در جاده عامل اصلی منشأ سرب در جاده و حاشیۀ آن است. نتایج نشان داد غلظت سرب با دورشدن از جاده کاهش معنی داری دارد. نتایج گویای تأثیر معنی دار جاده تا محدودۀ 20 متری در حاشیۀ منطقه است و اختلاف غلظت در فواصل دورتر معنی دار نیست. دو شاخص انباشت زمینی و آلودگی برای بیان کلاس آلودگی محدودۀ مورد مطالعه استفاده شد. بررسی شاخص نشان می دهد غبار جاده در کلاس آلودگی زیاد است. خاک حاشیۀ 3 متری دارای دامنه ای از کلاس های غیرآلوده تا آلودگی متوسط است. شاخص  ipollدر حاشیه ها دارای اختلاف معنی داری با igeo در حاشیه هاست (001/0p=). بیش از 4/22 درصد از نقاط مورد مطالعه دارای سهم آلودگی انسان ساخت بین 100 - 75 درصد از کل آلودگی است.